„Świat powinien wiedzieć, ile nas Polaków, kosztowało prawo do swojego miejsca na ziemi” – takie słowa św. Jana Pawła II znalazły się na tablicy pamiątkowej przy krzyżu – obelisku, odsłoniętym i poświęconym w hołdzie mieszkańcom Załuża – Czarne, Podłęża i Dachnowa pomordowanych przez żołnierzy niemieckiego Wehrmachtu w czasie II wojny światowej 22 czerwca 1941 roku.
Uroczystości które odbyły się w niedzielę (19.06) w Załużu rozpoczęto w przysiółku Czarne, który przed 75 laty był miejscem pacyfikacji i okrutnego mordu ludności cywilnej. Odsłonięcia obelisku zaprojektowanego przez artystę Janusza Szpyta, wspólnie dokonali: Wicestarosta Powiatu Lubaczowskiego Wiesław Huk, Wójt Gminy Lubaczów Wiesław Kapel, Sołtys Wsi Stanisław Szpyt, właścicielka placu pod pomnikiem – Maria Drozd oraz Jolanta Szczerbinin – przedstawicielka rodzin pomordowanych.
Modlitwę za bestialsko zamordowanych trzydziestu mieszkańców prowadzili ks. Tadeusz Maciejko – Proboszcz Parafii p.w. Matki Bożej w Załużu oraz ojciec Jan Szpyt – miejscowy rodak, po czym odbyła się ceremonia złożenia wiązanek kwiatów przez przybyłe delegacje.
Następnie uczestnicy uroczystości rocznicowych udali się na miejscowy cmentarz parafialny, gdzie kontynuowano modlitwę za ofiary tej pacyfikacji i zapalono znicze na grobach zamordowanych. Od bramy cmentarza uformował się korowód, którzy przemaszerował do kościoła.
Uroczystej Mszy Świętej koncelebrowanej za pomordowanych przewodniczył ks. Jerzy Sopel – Proboszcz Parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z Tomaszowa Lubelskiego w asyście ks. Tadeusza Maciejko oraz ojca Jana Szpyta, który wygłosił homilię. Przybliżył on zebranym w jakich okolicznościach dokonano tej okrutnej zbrodni na Czarnem przywołując również zdarzenia związane z jego dziadkiem, z okresu okupacji.
Po Mszy Św. na dziedzińcu przy kościele po oficjalnym przywitaniu przybyłych na uroczystość, uczestnicy odśpiewali hymn państwowy. Następnie głos zabrał Pan Wiesław Kapel, który w swym wystąpieniu przypomniał o dotychczasowych upamiętnieniach tej zbrodni (odsłonięta przed 15-laty tablica pamiątkowa w przedsionku kościoła), jak również poświęconym w tym dniu obelisku. Przybliżył on historię tragicznych wydarzeń jakie dokonały się w Załużu na styku okupacji Niemiecko – Sowieckiej. Żołnierze Wehrmachtu za strzały padające z pól odpowiedzieli pacyfikacją przysiółka Czarne – mordując trzydziestu cywilów, od 4-letniego Zenona Monczyna po 72-letnią Marię Czarna. Podkreślił on zasługi mieszkańców Załuża, którzy zapłacili najwyższą cenę walcząc z okupantem na frontach II wojny światowej. Wspomniał również o ofiarach sierpniowej egzekucji w 1941 roku w lesie Niwki pod Lubaczowem.
Cytując słowa Józefa Piłsudskiego „Naród który nie szanuje swej przeszłości, nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości” – serdecznie podziękował wszystkim formacjom, które przygotowały oprawę uroczystości, gościom, przedstawicielom rodzin pomordowanych. Szczególne słowa uznania skierował na ręce: kpt. Radosława Kozielewicza reprezentującego dowódcę 21 Brygady Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa, ppr. Szczepana Pietraszka – Dowódcy Kompanii Honorowej I Batalionowi Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Józefa Kustronia z Rzeszowa, tamburmajora mł. chorążego Adriana Sadowskiego wraz z Orkiestrą Wojskowej Garnizonu Rzeszów, którzy bardzo chętnie odpowiedzieli na zaproszenie, nadając wyjątkowy charakter tej uroczystości.
Słowa uznania padły także pod adresem wszystkich delegacji i pocztów sztandarowych, strzelców, harcerzy, liturgicznej służbie ołtarza, organizacji kombatanckich. Podziękowania skierowano do miejscowego sołtysa, wsi ościennych, dyrektorów szkół oraz przybyłych przedstawicieli służb mundurowych: Ireneusza Trojnara – Komendanta Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Lubaczowie, Janusza Mokrzyckiego – I Zastępcę Komendanta Powiatowego Policji oraz Marka Soliszewskiego – Zastępcę Komendanta Placówki Straży Granicznej w Lubaczowie. Osobne podziękowania padły pod adresem OSP z Młodowa i Załuża oraz Koła Gospodyń Wiejskich z tej miejscowości.
Następnie został odczytany list od Pani poseł Anny Schmidt-Rodziewicz. W imieniu rodzin pomordowanych głos zabrała Pani Jolanta Szczebinin, która podziękowała za pamięć i oddany hołd wszystkim ofiarom tej zbrodni. Następnym elementem uroczystości był Apel Poległych, który odczytał por. Wojciech Skotak oraz salwa honorowa. Po niej nastąpiło złożenie wiązanek kwiatów przy tablicy pamiątkowej w przedsionku kościoła oraz krótki koncert pieśni patriotycznej w wykonaniu orkiestry wojskowej.
Obchody rocznicowe niech na trwałe w pamięci i sercach zapiszą nam słowa, które były mottem uroczystości w Załużu: „Nie o zemstę lecz o pamięć wołają ofiary”.
Galeria zdjęć z uroczystości, fot. UG w Lubaczowie.
elubaczow.com, lubaczow.com.pl
Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 14 tysięcy naszych obserwujących!
Należałoby urwać łeb osobnikowi, co wymyślił, by kamienny krzyż (sam w sobie będący zabytkiem) otoczyć jakimś betonem i plastikową tablicą przed. Niczym się to nie różni od próby dodania dodatkowej modernistycznej ramy Mona Lisie.