Stary Dzików: Wątki Folkloru Ludowego pogranicza nadsańskiego

0
fot. Agata Hemon

Przysłowiowe „wątki…” prowadzące od nitki do kłębka były przedmiotem X Regionalnego Przeglądu Grup Obrzędowych „Wątki Folkloru Ludowego”, który odbył się 5 lutego br. w Starym Dzikowie.

Organizatorami przeglądu byli: Centrum Kulturalne w Przemyślu, Gminny Ośrodek Kultury w Starym Dzikowie, Wójt Gminy Stary Dzików, zaś współorganizatorami: Powiatowe Centrum Kultury w Lubaczowie i Lokalna Grupa Działania „Rozwój Ziemi Lubaczowskliej”, patronat honorowy sprawował Starosta Lubaczowski, zaś sponsorem była Karpacka Spółka Gazownictwa.

„Wątki Folkloru Ludowego” dla uczestniczących w przeglądzie grup stały się motywacją do odtworzenia z przekazu ustnego bądź pisanego dawnych obrzędów i zwyczajów zarówno rodzinnych jak i zabiegów związanych np. z pracą na roli, czy cyklem Świąt Godnich, obecnych w życiu codziennym mieszkańców dawnej wsi. Tym samym stały się przyczynkiem do ukazania dawnego krajobrazu wsi z całym jej bogactwem i różnorodnością, począwszy od czynności praktycznych, domowych przez wierzenia po zabiegi magiczne.

Podczas tegorocznej jubileuszowej edycji przeglądu zobaczyliśmy w obrazkach jakimi były występy poszczególnych grup, m. in.: „Zwyczaj kolędowania przed pasterką” gromadzący w izbie kolędników wychwalających Narodzenie Bożej Dzieciny w wykonaniu Zespołu ze Starego Dzikowa. Pewną kontynuacją zwyczajów kolędniczych jest „Szczodry Dzień” czyli kolędowanie na Święto Trzech Króli, tzw. chodzenie po szczodrakach w Białobokach połączone z ukazaniem zwyczajów związanych z poświęconym kadzidłem i kredą tj. kadzenie domu i najbliższego obejścia posiadające moc ochronną przed złem. Grupa z Ujeznej przeniosła nas w całkiem inny fragment życia wiejskiego, a mianowicie w „wątki wesela przeworskiego: biały wieniec i oczepiny” z charakterystycznym obtańcowywaniem młodej oraz oczepinami – nazywanymi obrzędem przejścia, gdyż młoda dziewczyna przestawała być panną a wchodziła w grono gospodyń, kobiet zamężnych. Podobne obrzęd związany z weselem przedstawił zespół z Cewkowa w scence pt. „Strojenie Panny Młodej do ślubu i przyjazd Młodego”, ukazując ubieranie młodej, któremu towarzyszyły porady już zamężnych kobiet dotyczące ślubu jak i późniejszego życia małżeńskiego. Bardzo ciekawe i cenne „zwyczaje zielarki” przedstawił Zespół z Gorliczyny. Zielarka reprezentuje: magię oraz wykorzystanie darów natury – ziół, którymi leczyła mieszkańców, tajemnicę – gdyż nie zdradzała swoich tajników leczniczych, hierarchię społeczną dawnej wsi – gdzie zajmowała wysokie miejsce. Nie zabrakło także czynności i zwyczajów domowych. Grupa z Majdanu Sieniawskiego przeniosła nas w czas kiedy zebrane w izbie kobiety przędły len, co ciekawe przędły na swoich sprzętach, które zachowały się w ich domach, tworząc bardzo realistyczny obraz „Prządków”. Umiejętność wykonywania dawnych, zdałoby się archaicznych czynności przez członków zespołu pokazuje jak ważne miejsce niegdyś one zajmowały. Na szczęście możemy do nich wrócić tak jak zespół z Pigan ukazując „Pranie dawniej”, kiedy to nad rzeką zbierały się kobiety by prać w strumyku. W ruch szły tarki, kijanki i ręce, aby pranie było jak najczystsze by sąsiadki nie zarzuciły niedbalstwa za niedoprane ubrania. Aż w końcu wieczory w wiejskiej izbie,  codzienne życie rodzinne pokazane prze grupę z Ułazowa okraszone skubaniem pierza oraz rozmowami…

W centrum każdego z wyżej wymienionych obrazków tkwi człowiek, ze swoimi słabościami, przywarami, wierzeniami czyli całą swoją mentalnością niosącą ze sobą tajemnicę i magię wplatającą się w codzienność. Codzienność na pozór zwykłą, lecz patrząc z perspektywy dzisiejszego świata wyjątkową i unikalną.

Komisja artystyczna w składzie: Andrzej Karczmarzewski – etnograf,
Sebastian Jasiński – językoznawca, Barbara Płocica – teatrolog postanowiła przyznać:

I Nagrodę – Zespołowi „Piganeczki” z Pigan, gm, Sieniawa

Dwie równorzędne II Nagrody:
– Zespołowi „Białoboczoki”  z Białobok, gm. Gać
– Grupie Obrzędowej z Ujeznej, gm. Przeworsk

Trzy równorzędne III Nagrody:
–  Zespołowi „ Cantus” z Gorliczyny, gm. Przeworsk
– Zespołowi „Majdaniacy” z Majdanu Sieniawskiego, gm. Adamówka
– Zespołowi „Dzikowianie” ze Starego Dzikowa

Ponadto wyróżniono:
–  Zespół z Ułazowa, gm. Stary Dzików
– Zespół z Moszczanicy, gm. Stary Dzików
– Zespół  „Stokrotki” z Cewkowa Woli, gm. Stary Dzików
– Grupę Obrzędowa z Dachnowa, gm. Cieszanów

Nagrody indywidualne przyznano:
– Bronisławie Bajor z Zespołowi „Piganeczki”
– Józefowi Kędziorze z Zespołu „Cantus” z Gorliczyny
– Anieli Rogoży z Zespołu z Ułazowa
– Mateuszowi Ziemniakowi z Zespołowi „Białoboczoki” z Białobok

Fundatorami nagród byli:
– Centrum Kulturalne w Przemyślu
– Powiatowe Centrum Kultury w Lubaczowie
– Bank Spółdzielczy w Starym Dzikowie
– Starosta Lubaczowski
– Wójt Gminy Stary Dzików
– Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Starym Dzikowie
– Prezes Lokalnej Grupy Działania “Rozwój Ziemi Lubaczowskiej”
– Poseł na Sejm RP P. Mieczysław Golba
– Biuro Usług Komputerowych “LECH-KOM”
– Jan i Maria Lechowicz Lubaczów
– EJMAX sp. j. Edwin BOGUSZ i WSPÓLNICY Lubaczów
– Prezes Klubu Sportowego “Victoria” Stary Dzików

 źródło: CK Przemyśl


Bądź na bieżąco i zostań jednym z ponad 14 tysięcy naszych obserwujących!
Śledź profil Redakcja Elubaczow na Facebooku.

zostaw odpowiedź

Please enter your comment!
Please enter your name here